Tabarre, september 2021. In de straten van deze wijk dichtbij de luchthaven van Port-au-Prince, is de sfeer sterk veranderd. De wijk stond ooit bekend als één van de veiligste van de stad, maar is nu een zone waarin talrijke gewapende bendes zich vestigen. Op enkele jaren tijd kregen deze bendes meer en meer macht en breidden ze hun greep uit op de hele hoofdstad, waar ze een klimaat van angst veroorzaken bij de bevolking. Het dagelijks leven is bijzonder moeilijk geworden nu geweld en ontvoeringen voor losgeld schering en inslag zijn.
Deze gespannen sfeer heeft zich ook verspreid buiten de hoofdstad, waardoor verplaatsingen steeds moeilijker en gevaarlijker worden. De hoofdwegen zijn heel gevaarlijk geworden, wat de toegang tot de hoofdstad bemoeilijkt en het grondgebied in subzones verdeelt. In een land waar alle instellingen in Port-au-Prince zijn gecentraliseerd, zorgt dit voor enorme problemen. De moeilijke verbinding tussen de hoofdstad en de rest van het land, maakte het ook zeer moeilijk om hulp te verlenen na de aardbeving van 14 augustus. Met name in de stad Les Cayes waar twee partnercentra van VIA Don Bosco zich bevinden, die allebei zwaar getroffen werden. Gelukkig zijn onze partners er ondanks de transportproblemen in geslaagd noodhulp te verlenen en tijdelijke tenten en voedselpakketten uit te delen aan de families van de leerlingen van onze centra.
Extreme klimaatverschijnselen , opeenvolgende socio-politieke crisissen, economische stagnatie, … Haïti sukkelt reeds veel te lang. De bevolking is ondergedompeld in wanhoop en onzekerheid. Volgens de Wereldbank bedraagt het armoedepercentage nu 60%. In 2018 heeft het land een zoveelste politieke en sociale crisis gekend, na onthullingen over ernstige corruptie binnen de regering. Velen eisten het ontslag van president Jovenel Moïse. Tot driemaal toe werd het land volledig lamgelegd door sociale acties die ‘peyi lók’ (‘opgesloten land’ in het Creools) werden genoemd. En alsof men de veerkracht van de Haïtianen nog wat meer wou testen, verscheen Covid-19 ook nog eens op het toneel.
In onze partnerscholen maakt het traditionele en dynamische "Met mij gaat het goed, en met jou?" tijdens een begroeting plaats voor een gelaten en vreugdeloze "On est là", wat zoveel wil zeggen als "we zijn er nog steeds, maar meer ook niet". In Haïti moet je je bij gebrek aan een stabiele overheid altijd aanpassen en creatieve oplossingen zoeken voor de dagelijkse problemen. Ondanks de blokkades, de tekorten en de herhaaldelijke schoolsluitingen, verzekeren onze partners de lessen en opleidingen. Zelfs als dat betekent dat ze in het weekend moeten werken. Dankzij hun bereidwilligheid en toewijding kunnen de leerlingen staatsexamens afleggen en hopen op een diploma.
Zo heeft bijvoorbeeld het centrum DBTec, de polytechnische school van Don Bosco, als oplossing voor de lockdown een online leerplatform ontwikkeld voor de lessen van de opleiding verpleegkunde, waardoor de opleiding kon blijven doorgaan. Pyrame Herodelto, de leerkracht microbiologie van het centrum getuigt: “Het platform dat DBTec heeft ontwikkeld, heeft me toegelaten om de covid-19 pandemie te omzeilen en mijn pedagogisch programma af te werken tegen de voorziene datum. De technische en financiële middelen die de directie ter beschikking heeft gesteld van de leerlingen heeft hen toegelaten om dit schooljaar te slagen.”
Het zoeken naar stages en jobs voor de laatstejaarsstudenten blijkt moeilijk in de huidige context. Talrijke ondernemingen hebben hun deuren gesloten of werken nu met minder personeel. “De arbeidsmarkt bloeit helemaal niet. In de provinciesteden is er een groot gebrek aan bedrijven. Soms liggen ze zo veraf dat de jongeren de middelen niet hebben om er elke dag naartoe te gaan. In de hoofdstad zijn er sowieso meer jobs, zelfs als de toegang er iedere dag moeilijker wordt, maar de ondernemingen hebben niet altijd de capaciteit om personeel te recruteren, en zelfs niet om stagiairs te ontvangen en te begeleiden. Bovendien is de arbeidsmarkt ook extreem competitief geworden. "De bedrijven vragen nieuwe competenties, zoals kennis van het Engels, waardoor jongeren genoodzaakt zijn om zich beter voor te bereiden”, getuigt Tamara Bernadel, de verantwoordelijke van het tewerkstellingsbureau van de salesianen.
Maar toch slagen jongeren erin om stages of een job te vinden, dankzij hun volharding en de steun die ze krijgen in de opleidingscentra. Anderen, zoals Saphira, volgen een bijkomende opleiding om zich te vervolmaken en krijgen daarvoor een beurs van onze partners. Saphira studeerde snit en naad aan het EPSJB-centrum in Port-au-Prince, waar zij als een van de besten van haar klas afstudeerde. Ze heeft goede herinneringen aan haar studies: “Ik werd niet alleen opgeleid in naaien maar ook in vele andere onderwerpen: beroepsethiek, zelfrespect, gender, ondernemerschap en milieu. Het is trouwens die module over het milieu die me naar het zuiden van het land gebracht heeft, samen met mijn leerkrachten en andere meisjes en jongens van mijn klas. Het was echt wauw!! Ondanks de moeilijkheden en de problemen in mijn wijk slaagde ik erin stage te lopen, de opleiding af te ronden en deel te nemen aan het staatsexamen. Nu kan ik jurken, T-shirts en andere kledingstukken maken. Kortom, ik kan zeggen dat ik trots ben op mezelf en op mijn school.” Dankzij haar bijkomende opleiding is Saphira nu meer dan klaar om een job te vinden in een naaiatelier.
Zoals je ziet, engageren onze partners zich dag na dag voor jongeren, voor de meisjes en jongens die de toekomst van het land zijn. Ondanks de moeilijke situatie, belichamen onze partners meer dan ooit de slogan van VIA Don Bosco : “Education changes the world” !
Haïti zit dus vol contrasten. De betoverende landschappen, de boeiende cultuur en de hartelijkheid van de mensen worden vermengd met beelden van chaos, wanhoop en droefheid. Maar de bevolking van Haïti beantwoordt die chaos met een energie en een wilskracht die alleen maar bewondering kunnen afdwingen. En (bijna) altijd zonder hun humor en hun glimlach te verliezen. Want meer dan ooit willen de Haïtianen de hoofdrolspelers van hun geschiedenis zijn. “Nou sonje pèp ayisyen anpil ! Couraj !” (Onze gedachten zijn bij het Haïtiaanse volk! Sterkte!).
